Pierwsze trzy miesiące życia to szczególny czas w życiu dziecka. W tym okresie maluszek przechodzi swoistą przemianę – z bezbronnego i nieporadnego noworodka przeobraża się w ciekawego świata małego odkrywcę. Spory wpływ na rozwój społeczny, fizyczny i intelektualny niemowlęcia mają jego rodzice. W jaki sposób można wspierać rozwój dziecka w pierwszych trzech miesiącach życia?
Od czego zależy rozwój dziecka?
Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Nie ma więc nic niepokojącego w tym, że maluszki zaczynają wypowiadać pierwsze słowa czy raczkować w różnym czasie. Za tempo rozwoju dzieci w pierwszych miesiącach życia w dużej mierze odpowiadają czynniki genetyczne. Nie znaczy to jednak, że nie mamy żadnego wpływu na kształtowanie się poszczególnych umiejętności u naszego maluszka. Dziecko rozwija się poprzez interakcje ze swoimi opiekunami i elementami otoczenia. Dzięki stymulacji układu nerwowego niemowlaka możemy zatem skutecznie wesprzeć jego harmonijny rozwój.
Istotny wpływ na rozwój maluszka ma środowisko, w jakim przebywa. Niemowlakowi należy zapewnić bezpieczne otoczenie, bogate w różnorodne bodźce, zachęcające do badania świata. Do wspomagania rozwoju dziecka w pierwszych miesiącach życia warto wykorzystywać zabawki sensoryczne, które doskonale stymulują zmysły. Nie należy bombardować maluszka nowymi bodźcami – warto jednocześnie stymulować maksymalnie 2 zmysły niemowlaka (np. wzrok i słuch). Lepiej unikać wystawiania dziecka na silne bodźce (np. hałasy, drażniące zapachy), które mogą wywołać u niego lęk. By maluszek mógł się prawidłowo rozwijać, musi mieć zapewnioną czułą opiekę rodziców. Najlepiej wspierać rozwój dziecka poprzez zabawę i codzienne interakcje (np. karmienie, usypianie, kąpanie).
Jak wspierać koordynację ruchową u dziecka?
W pierwszych miesiącach życia maluszek uczy się przezwyciężyć siłę grawitacji, kontrolować swoje ruchy, podnosić główkę, łączyć rączki w linii środkowej, przed klatką piersiową. Na wczesnym etapie życia rozwój ruchowy dziecka można wspomagać poprzez układanie go w pozycji na brzuszku i pokazywanie mu interesującej zabawki. Należy zadbać również o symetrię ciała niemowlaka. We wspieraniu prawidłowego rozwoju ruchowego ważną funkcję pełni równomierne stymulowanie maluszka (np. układanie go na obydwu bokach, podchodzenie do łóżeczka z obu stron, pokazywanie zabawek z różnych lokalizacji). By ułatwić dziecku rozwój ruchowy, warto pamiętać o doborze odpowiednich pierwszych ubranek dla noworodka. Nie powinny one krępować ruchów ani uciskać delikatnego ciała. Dla niemowlaka najlepiej wybierać ubranka bezuciskowe, pozbawione dekoracyjnych, wypukłych elementów, takich jak np. kokardki.
Jak wspierać rozwój wzroku u dziecka?
Maluszek zaraz po przyjściu na świat widzi dosyć nieostro. Nie jest w stanie dostrzegać szczegółów i odróżniać kolorów. Jednak już w pierwszym miesiącu życia u dziecka kształtuje się umiejętność wodzenia za przedmiotami znajdującymi się w odległości 15-35 cm czy skupiania wzroku na twarzy rodziców. Aby wspierać wczesny rozwój wzroku u dziecka, należy jak najczęściej nawiązywać z nim kontakt wzrokowy. Dodatkowo w zasięgu wzroku noworodka (na ścianach z boku łóżeczka i suficie) warto umieścić czarno-białe obrazki z geometrycznymi wzorami (szachownicą, trójkątami, kołami). Dobrym pomysłem jest także zachęcania malucha do śledzenia ruchu zabawek przemieszczających się po łuku i skupiania wzroku na przedmiotach. Pod koniec 2. miesiąca życia nad łóżeczkiem maluszka można zawiesić karuzelę.
Jak wspierać rozwój słuchu u dziecka?
Dziecko słyszy dźwięki dochodzące z otoczenia nawet wtedy, gdy znajduje się jeszcze w łonie matki. W pierwszych tygodniach życia maluszek uczy się lokalizować źródła dźwięków i reagować na słyszane odgłosy. Podstawowym sposobem wspierania rozwoju słuchu u noworodka jest dostarczanie mu różnorodnych bodźców dźwiękowych. Na rozwój zmysłu słuchu pozytywnie wpływa śpiewanie kołysanek i częste mówienie do dziecka. Należy również eksponować maluszka na dźwięki dochodzące z różnych kierunków. Niemowlak powinien mieć ponadto możliwość poznawania dźwięków urządzeń domowych. Do wspomagania rozwoju słuchu u dziecka warto wykorzystać grzechotki, szeleszczące czy szumiące zabawki. Można przesuwać je w polu wzrokowym maluszka, by zachęcać go do wodzenia za nimi wzrokiem.
Jak wspierać rozwój zmysłu dotyku u dziecka?
Dotyk odgrywa niezwykle ważną rolę w rozwoju noworodków. Bliski kontakt dotykowy z opiekunami daje maluszkowi poczucie bezpieczeństwa i wpływa korzystnie na rozwój emocjonalny. Przytulanie i masowanie niemowlaka doskonale aktywizuje jego zmysł dotyku. Od pierwszych tygodni życia warto też zapoznawać dziecko z różnymi fakturami i materiałami.
Jak wspierać rozwój równowagi u dziecka?
Właściwy rozwój zmysłu równowagi ma kluczowe znaczenie nie tylko dla prawidłowej koordynacji ruchowej, ale również dla odbioru wrażeń zmysłowych. Najbardziej naturalną formą stymulowania układu przedsionkowego dziecka jest kołysanie i noszenie. Na kształtowanie się zmysłu równowagi u niemowlaka dobroczynny wpływ mają kąpiele, podczas których dziecko doświadcza nowych bodźców dotykowych, ruchowych, wzrokowych i słuchowych.
Jak wspierać rozwój emocjonalny dziecka?
Rozwój emocjonalny u dziecka ma ścisły związek z rozwojem fizycznym i intelektualnym. Wszystkie sfery życia niemowlaka są bowiem ze sobą połączone. Już kilkumiesięczne maluszki uśmiechają się do swoich opiekunów i czerpią ogromne korzyści z interakcji z bliskimi osobami. Rozwój emocjonalny dziecka uzależniony jest od jego relacji z opiekunami. Silna więź z rodzicami, oparta na kontakcie dotykowym, wzrokowym i słuchowym, buduje u dziecka poczucie bezpieczeństwa. Do prawidłowego rozwoju emocjonalnego niemowlęcia niezbędne jest także pełne zaspokojenie jego potrzeb. Każdy rodzic musi nauczyć się rozpoznawać sygnały wysyłane przez maluszka i odpowiednio na nie reagować. Warto więc zachęcać dziecko do interakcji i odpowiadać na jego próby komunikacji, np. odwzajemniać uśmiech.